Brief regering; Proces nieuwe HRN-concessie bij start consultatie - Spoor: vervoer- en beheerplan (2024)

Deze brief is onder nr. 1099 toegevoegd aan dossier 29984 - Spoor: vervoer- en beheerplan.

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 2022-2023

29 984

Spoor: vervoer- en beheerplan

Nr. 1099 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN

WATERSTAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 24 april 2023

Uw Kamer is in april 2022 geïnformeerd over het proces van de nieuwe concessie voor het hoofdrailnet (HRN).¹ In aanvulling hierop informeer ikuw Kamer in meer detail over het proces van de komende periode, methet oog op de consultatie van de ontwerpconcessie.

Europese (overgangs-)regels schrijven voor dat de nieuwe HRN-concessie vóór 25 december 2023 moet zijn gegund. Door middel van vaste stappenwordt al enige tijd toegewerkt naar de nieuwe concessie: in juni 2021(Kamerstuk 29 984, nr. 930) is het beleidsvoornemen met u gedeeld, inoktober 2022 het Programma van Eisen (PvE) en in december 2022 een(op basis van de door uw Kamer aangenomen moties) gewijzigde versievan het PvE. Deze laatste versie van het PvE heeft gediend als basis voorde gesprekken met de beoogd concessiehouder om te komen tot eenontwerpconcessie. In de komende periode wordt de ontwerpconcessie terconsultatie voorgelegd aan relevante stakeholders. Zij krijgen zes wekende tijd om te reageren. In de periode daarna worden deze reactiesverwerkt. Naar verwachting is dit in de zomer van 2023 afgerond.

Mijn wens is en blijft om een concessie aan NS te gunnen die meerwaarde biedt voor de reiziger en invulling geeft aan belangrijkebeleidsdoelen als het Toekomstbeeld OV, de Mobiliteitsvisie en dewoningbouwopgave en past bij de Europese randvoorwaarden. Daarbijricht ik me op een kwalitatief hoogwaardig vervoerproduct.

Bij de aanbieding van het PvE aan uw Kamer is al aangegeven dat meerdere exogene ontwikkelingen de rentabiliteit van de nieuweconcessie onder druk zetten.² NS heeft, net als andere OV-bedrijven, na decoronacrisis nog steeds te maken met minder reizigers met een anderereispatroon, met hoge energieprijzen en met een hoge inflatie die

¹ Kamerstuk 29 984, nr. 979.

² Kamerstuk 29 984, nr. 1003.

kst-29984-1099 ISSN 0921 - 7371's-Gravenhage 2023

bijvoorbeeld doorwerkt in de lonen en materieelkosten. Dit heeft geleid tot een financieel tekort dat vraagt om oplossingen. Het Rijk en NS staanhiervoor samen aan de lat en ook de reiziger heeft hier een rol in. Hetuitgangspunt van het kabinet is namelijk om de nieuwe concessie binnende huidige financiële kaders uit te voeren.

De komende maanden zal ik, samen met de Minister van Financiën, de businesscase van de nieuwe concessie extern laten valideren waarbij iklaat kijken naar risicoverdeling, rendement en mogelijkheden om dekosten van de nieuwe concessie omlaag te brengen. Daarbij worden ookde nieuwste inzichten als het gaat om energieprijzen meegenomen.Vervolgens zal ik, gebruikmakend van resultaten van het hiervoorbeschreven werkproces, en parallel aan de consultatie van de stakeholders, de komende periode samen met NS en de Minister van Financiën(als aandeelhouder van NS) zoeken naar een afgewogen oplossing voorde financiële problematiek van de nieuwe HRN-concessie in de contextvan de beleidsdoelen gericht op optimalisatie van de meerwaarde voor dereizigers. In dit kader ben ikzelf bereid af te zien van een concessiever-goeding en risico's van de concessiehouder deels over te nemen.Daarnaast overweeg ik een subsidie te verlenen aan de concessiehouder.Van de concessiehouder zal worden gevraagd de efficiëntie te vergroten,onder andere door personeel en materieel zo doelmatig mogelijk in tezetten. Ook worden de tarieven aangepast en krijgt de concessiehouder- binnen kaders - ruimte om de tarieven te differentiëren naar tijd en/ofplaats (bijvoorbeeld middels een spitstoeslag). Ten slotte zal ook wordengekeken hoe de dienstregeling wordt aangepast aan een veranderendevervoersvraag.

In welke mate bovenstaande maatregelen noodzakelijk zijn, moet blijken uit de validatie van de businesscase. Ongeacht hoe de validatie uitpakt,het is en blijft een ingewikkelde afweging. Daarnaast zullen er beleidsopties worden uitgewerkt die een impuls kunnen geven aan de geheleOV-sector en daarmee ook goed uit kunnen werken op businesscase vande nieuwe HRN-concessie. Daarbij zullen ook mogelijke dekkingsopties inkaart worden gebracht.

Aangezien het op dit moment nog niet geheel duidelijk is welke maatregelen noodzakelijk zijn om het financiële tekort te dekken, zijn er in de te consulteren versie van de ontwerpconcessie voor een aantal onderwerpen, zoals tarieven, prestaties en volume nog verschillende optiesgeschetst.

Uw Kamer zal op twee momenten over de nieuwe HRN-concessie worden geïnformeerd:

• •

  Voor de zomer 2023 bied ik het lopende tariefonderzoek aan uw Kameraan.

• •

  Uiterlijk in augustus 2023 bied ik, conform het wettelijke proces, deontwerpconcessie aan uw Kamer aan. Daarbij wordt inzichtelijkgemaakt hoe de opbrengst van de consultatie en de resultaten van devalidatie van de businesscase in de ontwerpconcessie is verwerkt.

Ik hoop snel na de zomer van 2023 met uw Kamer over de ontwerpconcessie te spreken. Uiterlijk op 24 december 2023 moet de concessie aan NS worden gegund.

De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat,

V.L.W.A. Heijnen

Tweede Kamer, vergaderjaar 2022-2023, 29 984, nr. 1099 2